Menu

Skupowo

Skupowo1 - pierwsze udokumentowane wzmianki pochodzą z XVI i XVII w. W roku 1592 było tu uroczysko Skupoje, a w 1639 ostęp Skupowo.
    
Jak pisałem w rozdziale "Osadnictwo", w czasie wycinania puszczy, pozyskiwano drewno, a z niego smołę, terpentynę, węgiel drzewny. W miejscu wyciętej puszczy powstała polana, a na niej osadnictwo. Wielce prawdopodobnym jest, że na jednej z takich polan, gdzie dokonywano skupu i sprzedaży pozyskanych surowców, zaczęła osiedlać się ludność i w ten sposób powstał zaczątek wsi Skupowo (nazwana może wywodzić się od miejsca skupu surowców).
    
Istnienie wsi  odnotowano w XVIII wieku (rok 1786), o czym napisałem w rozdziale "Osadnictwo". W Księgach Metrykalnych kościoła w Narewce, w roku 1778, widnie już nazwa wsi Skupowo.

W 1795, kiedy te ziemie przeszła w ręce carskie, Skupowo dostał w dzierżawę carski generał, hrabia Michał Kutuzow.

W pierwszej wersji informacji o Skupowie napisałem (na podstawie opracowania D. Michaluk), że w I połowie XIX wieku powstawały nowe dwory w dawnych królewszczyznach, m.in. w Skupowie. Okazuje się jednak, że jest to błędna informacja, ponieważ dwór w Skupowie został zbudowany wcześniej. Wynika to z mapy z roku 1798 (dostarczonej mi przez Łukasza Biryckiego), gdzie dwór już był na niej naniesiony.

  • Karta Folwarku Skupowo z wsiami do niego należącymi - Skupowo i Gnilec.

    Karta Folwarku Skupowo z wsiami do niego należącymi - Skupowo i Gnilec.

  • Mapa lokalizacji dworu.

    Mapa lokalizacji dworu.

  • Prawdopodobna lokalizacja dworu

    Prawdopodobna lokalizacja dworu

Wzmianki z 1833 roku określają, że istniała tu dworska siedziba, a w 1842 r. właścicielem jej był Kazimierz Butkiewicz.

Gdy w roku 1861 car Aleksander II wydał manifest o zniesieniu pańszczyzny, chłopom nadano ziemię. Każda z rodzin otrzymała po tzw. „uczastku” ziemi, która była położona w kilku miejscach. Z czasem ziemia ta była dzielona pomiędzy rodzeństwem i w ten sposób tak powstały tzw. "pałoski" (pospolicie zwane szachownicą).

Po roku 1863 Skupowo nabyło majątek Planta od generała Bykowicza.

Kilka lat po Powstaniu Styczniowym Car postanowił zalesić polanę, gdzie znajdowało się Skupowo. W tym celu wysiedlał stopniowo wszystkich mieszkańców, z których część ludności kupiła majątek na Wołyniu, a pozostali przenieśli się do majątku Planta.
    
W latach 80. XIX w. Skupowo było już dużą wsią, jednakże w wyniku pożaru wieś spłonęła prawie w całości. Mieszkańcy zaczęli się budować obok spalonej części i tak powstała nowa część wsi, zwanej pospolicie Skupowo Nowe. Ocalała część wsi zaczęto nazywać Skupowo Stare.

W 1930 roku przeprowadzono komasację gruntów.
    
W okresie II wojny wieś liczyła ok. 800 mieszkańców, jednakże została przez hitlerowców spacyfikowana, doszczętnie spalona, a ludność wywieziona m.in. do Nowosad k. Zabłudowa.

Stare zdjęcia mieszkańców

 

 


Nazwy miejscowe z pogrubionym akcentem:
1 Skupawo

Script logo